ثمـره ی تـوحیــد - بوستــــــان ادب و عرفــان قـــــــرآن

ثمـره ی تـوحیــد

نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید ( 916 )

ســوره 43 : ابراهیــم ( مـکّــی ـ 52 آیه دارد ـ جزء سیـزدهم ـ صفحه 255)

( قسمــت ششــــم )

ثمـره ی تـوحیــد

جزء سیزد هــم صفحــه 257 ( آیه 12 )

بسم الله الرحمن الرحیم

وَ مَا لَنَا أَلاَّ نَتَوَکَّلَ عَلَى اللّهِ وَ قَدْ هَدَانَا سُبُلَنَا

وَ لَنَصْبِرَنَّ عَلَى مَا آذَیْتُمُونَا وَ عَلَى اللّهِ فَلْیَتَوَکَّلِ الْمُتَوَکِّلُونَ

تفسیـــر لفظـــی :

و چرا بر خدا توکل نکنیم و حال آن که ما را به راه ‏هایمان رهبرى کرده است

والبته ما بر آزارى که به ما رساندید شکیبایى خواهیم کرد

و توکل‏ کنندگان باید تنها بر خدا توکل کنند

تفسیر ادبی و عرفانی :

توکل نشانِ یقین است ،

و مــــــایــــــه ی ایمـــــان ،

و ثمـــــره ی تـــوحیــــــــــد ،

و آن را دو وجـــــــــه است :

یکی توکّلِ عــــام ، برای کاسبــــانِ امّت ،

و دیگری توکّلِ خاصّ ، برای راضیــانِ حضـــرت ،

توکّلِ عــــام آن است که ؛

از راه اسبـــــــــاب برنخیــــزی ،

و از کسب و تجـــــارت و فــــلاحت ،

که سنّت شریعت است دست برنـــداری ،

و در همان حال ، تنها اعتمــــاد بر کسب نکنی ،

و روزی را از اسباب نبینی ! بلکه از سبب ساز دانی ،

و اعتمـــاد جــــز بر فضـــــــــل او نکنی ،

و حرکات و اسباب و نیرو و توانائی را از دادِ او بدانی ،

و البتــــه در این توکل ، اسبــــاب در میان دیدن روا است ،

لیکن به اسبـــــاب مانـــــــدن ، خطــــا است !

که گفتــــــه انـــــد :

سببِ ندیدن ، نادانی است ،

اما با سبب ماندن ، شرک است .

بهشت در میان ندیدن ، بی شرعی است ،

اما با بهشت مانــــــــــدن ، دون همّتی است !

بنابراین باید به شدت مواظب باشیم !

از روی احکام شریعت ، اگر کسی در غاری نشیند ؛

که راهِ گــــذرِ مــــــردم بر او نبوَد ،

و در آن جـــا آب و گیــــاهی هم نباشد ؛

در آن حال و در آن جـــــا ، توکل حـــرام است ،

که در هلاک خویش قـــدم برداشتـــــه ،

و فرمـــــــانِ حقّ در اقســـــامِ روزی ،

و انواعِ خلــق را ندانستـــــــــه است !

آورده انـــــــد که :

در بنی اسرائیل ، زاهدی از شهر بیرون شد ، و در غاری نشست ، که توکل می کنم تا روزیِ من به من برسد ! یک هفته برآمد ، و هیچ روزی پدید نیامد ، و به هلاکت نزدیک گشت ، به پیغمبرِ روز ، پیغام آمد : که آن زاهــــــد را گوی ؛ به عزت من سوگند ؛ تا به شهر نروی و در میان مردم نشوی ، تو را روزی ندهم ! پس به فرمان حق ، به شهر باز آمد ، و آسایش ها آغاز کرد ! از هر جانبی کسی تقرّبی می کرد و چیزی می آورد ! در دلِ وی افتاد که این چه حال است ؟ پاسخ شنید که : تو می خواستی به زهــــد خویش ، حکمت مـــــا را باطل کنی ، ندانستی که من روزیِ بندگان را از دست یکدگر دهــــم دوست تر دارم ! تا از قدرتِ خویش ، تو بنـــــــــدگی کن ، و کار روزی گمــــــاری را به مـــــا واگـــــــــذار !